Polska została zobowiązana przez Dyrektywę 2018/8492
(Dyrektywa AML IV) oraz wytyczne FATF (The Financial
Action Task Force – Grupa
Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy) do
przeprowadzenia identyfikacji i oceny ryzyka prania pieniędzy oraz
finansowania terroryzmu występującego w kraju w celu zapewnienia adekwatności
środków wdrożonych dla przeciwdziałania tym przestępstwom do rozpoznanych ryzyk
w tym obszarze.
Zobowiązanie to
wypełniono w dniu 17 lipca 2019 r. poprzez opublikowanie
przez Generalnego Inspektora Informacji
Finansowej na stronie Ministerstwa Finansów raportu na temat systemu
przeciwdziałania praniu pieniędzy w Polsce
– Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy oraz
Finansowania Terroryzmu – https://www.gov.pl/web/finanse/krajowa-ocena-ryzyka-prania-pieniedzy-oraz-finansowania-terroryzmu .
Raport ten składa
się z 6 dokumentów:
- Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy oraz
Finansowania Terroryzmu;
- Aneks nr 1 – Metodyka przygotowania pierwszej krajowej
oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu;
- Aneks nr 2 – Scenariusze ryzyka prania pieniędzy;
- Aneks nr 3 – Scenariusze ryzyka finansowania
terroryzmu;
- Aneks nr 4 – Analiza informacji statystycznych
przekazanych przez podmioty nadzorowane przez KNF na potrzeby krajowej oceny
ryzyka;
- Aneks nr 5 – Opis działalności wybranych organów i
jednostek administracji publicznej zaangażowanych w funkcjonowanie krajowego
systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Przy przygotowywaniu pierwszej krajowej
oceny ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu wzięto pod uwagę i
poddano analizie szereg danych i informacji z różnych obszarów, niekoniecznie
bezpośrednio odnoszących się do kwestii przeciwdziałania tym przestępstwom.
Krajowa Ocena
Ryzyka została opracowana solidnie i rzetelnie – ze szczególnym uwzględnieniem
metodyki oceny ryzyka, która może być również wykorzystywana przez instytucje
obowiązane oraz scenariuszy ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.
Wnioski wynikające z powyższego raportu wskazują, że:
- zagrożenie przestępczością jest wciąż
duże, jednakże z uwagi na coraz większą wykrywalność, a także podjęte wysiłki w
zakresie ograniczenia przestępczości skarbowej, można oceniać zagrożenie
przestępstwami bazowymi dla prania pieniędzy na poziomie pomiędzy średnim a
wysokim;
- z informacji o treści krajowych ocen
prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu innych krajów wynika, że Polska
była sporadycznie wskazywana jako jeden
z głównych krajów, z których pochodzą nielegalne wartości majątkowe lub
do którego są one transferowane; - na tle krajów sąsiadujących z Polską
poziom zagrożenia finansowaniem terroryzmu naszego kraju nie jest wysoki;
- w Polsce jest niewiele rodzajów produktów
i usług, które mogą bezpośrednio ułatwiać dokonywanie szybkich i anonimowych
transakcji – w ostatnich latach organy administracji publicznej dokładały
starań, aby jak najszerzej informować
o ryzykach związanych z nimi, a także je ograniczać; - GIIF posiada dobrą świadomość ryzyka
prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu;
- poziom zagrożenia praniem pieniędzy w
odniesieniu do szacunków zysków
z nielegalnych dochodów oraz zagrożenia przestępstwami bazowymi dla prania
pieniędzy jest wysoki; - podatność w obszarze prania pieniędzy (a
także finansowania terroryzmu)
w zakresie ryzyka podstawowego można oszacować na poziomie średnim; - konsekwencje w obszarze prania pieniędzy
w zakresie ryzyka podstawowego można oszacować na poziomie niskim (tj.
określając je jako konsekwencje słabe),
z tendencją wzrostową do poziomu umiarkowanego; - szacunki dotyczące poziomu średniego (tj.
poziomu 2 w skali czterostopniowej)
w zakresie ryzyka prania pieniędzy, jak również finansowania terroryzmu
wskazuje, że krajowy system przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu
terroryzmu powinien być w dalszym ciągu doskonalony w celu optymalizacji jego
funkcjonowania. Ważne jest zarówno doskonalenie przepisów prawnych, będących
podstawą dla niego, jak również narzędzi wykorzystywanych w jego ramach, w tym
procedur, systemów teleinformatycznych, a także rozwój szkoleń i wymiany
informacji pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w tym systemie.
