Komisja Nadzoru Finansowego ze względu na zaobserwowane nieprawidłowości w dniu 19 lipca 2019 r. opublikowała komunikat dotyczący obowiązków depozytariuszy funduszy inwestycyjnych, odnoszący się do wybranych aspektów związanych z ich wykonywaniem.
Wyszczególnione przez KNF aspekty działalności to:
• Niezależność oraz działanie w interesie uczestników funduszu inwestycyjnego.
KNF wskazała, iż niezależność jest konkretną powinnością przypisaną do funkcji depozytariusza, determinującą czynności podejmowane przez ten podmiot w ramach realizacji obowiązków przypisanych mu przepisami prawa. Podkreślone zostało istnienie odpowiedzialności administracyjnej podmiotu, który niezależność narusza oraz jednoczesny brak wyłączenia obowiązku współdziałania towarzystwa i depozytariusza ze względu na niezależność. Ponadto, depozytariusz powinien dysponować odpowiednimi zasobami technicznymi oraz kadrowymi, które pozwolą mu na dokonanie niezależnej oceny prawidłowości działań podejmowanych przez fundusze oraz zarządzające nimi towarzystwa, a także posiadać odpowiednio opracowane metodyki, modele wyceny oraz procedury, dostosowane do konstrukcji, struktury, specyfiki, składu portfeli oraz skali działania wszystkich funduszy dla których pełni funkcje depozytariusza.
• Przechowywanie aktywów funduszu inwestycyjnego i prowadzenie rejestru wszystkich aktywów funduszu inwestycyjnego.
W stanowisku podkreślono podział na aktywa, które są przez depozytariusza przechowywane (m.in. środki pieniężne funduszu zgromadzone na rachunkach prowadzonych przez depozytariusza oraz depozyty otwarte na rzecz funduszu przez depozytariusza) oraz aktywa, które są przez niego zapisywane w rejestrze aktywów funduszu, jednakże nie są przez depozytariusza nieprzechowywane (sytuacja, gdy depozyt został złożony w banku innym niż depozytariusz).
Z tego względu stwierdzono, iż za niewłaściwe należy uznać wyznaczanie przez depozytariusza ex ante zamkniętego katalogu aktywów, które mogą być przez depozytariusza przechowywane, a także podkreślono obowiązek prowadzenia kompletnego rejestru aktywów oraz podejmowania niezbędnych działań mających na celu doprowadzenie do rejestrowania wszystkich aktywów funduszu. W stanowisku wymieniono działania depozytariusza, które prowadzą do spełniania wyżej wskazanych obowiązków.
• Zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa oraz emitowanie, wydawanie i wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego.
W stanowisku przedstawiono kwestie dotyczące szczegółów umowy towarzystwa lub funduszu z depozytariuszem oraz skutki ewentualnych nieprawidłowości w tym zakresie.
• Zapewnienie, aby rozliczanie umów dotyczących aktywów funduszu inwestycyjnego następowało bez nieuzasadnionego opóźnienia, oraz kontrolowanie terminowości rozliczania umów z uczestnikami funduszu.
Podkreślono ciążący na depozytariuszu obowiązek monitorowania stanu faktycznego w odniesieniu do wypełnienia przez kontrahenta funduszu zawartych w umowie sprzedaży/kupna aktywów warunków lub terminów, w szczególności w odniesieniu do umów sprzedaży z odroczoną datą płatności, bądź umów, w przypadku których płatność następuje w ratach. Wskazano na pozostałe obowiązki depozytariusza w tym zakresie oraz konsekwencje niewywiązywania się z nich.
• Zapewnienie, aby wartość aktywów netto funduszu inwestycyjnego oraz wartość aktywów netto przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny była obliczana zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego.
W stanowisku wskazano, iż z perspektywy uczestnika funduszu inwestycyjnego, weryfikacja i potwierdzenie przez depozytariusza prawidłowej wartości aktywów netto na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat funduszu stanowi podstawowy miernik pozwalający na oszacowanie wartości majątku, w związku z posiadanymi jednostkami
uczestnictwa/certyfikatami funduszu inwestycyjnego i zmian wartości tego majątku. Z kolei depozytariusze powinni na równi z towarzystwem i funduszem uczestniczyć
w procesie uzgodnienia najbardziej odpowiednich metod i modeli wyceny aktywów funduszu, mając na względzie, że nadrzędną zasadą w procesie wyceny aktywów funduszu jest ustalenie ich wartości godziwej. W ocenie KNF, obowiązek ten nie powinien być realizowany w sposób ogólny i generalny, lecz za każdym razem analizie powinna zostać poddana specyfika poszczególnych rodzajów aktywów funduszu, celem ustalenia najbardziej odpowiedniego modelu wyceny dla takich aktywów. W stanowisku wskazano zasady przeprowadzania prawidłowej wyceny oraz podkreślono obowiązek depozytariusza obejmujący podjęcie wszelkich czynności weryfikacyjnych mających na celu racjonalne upewnienie się, że przeprowadzona przez fundusz wycena jest poprawna oraz przedstawiono zasady tej weryfikacji.
• Kompetencje kontrolno – nadzorcze depozytariusza.
W stanowisku podkreślono, że katalog czynności kontrolno-nadzorczych, które powinien podejmować depozytariusz nie ma charakteru zamkniętego i każdorazowo depozytariusz powinien dostosować swoje działania do określonego stanu faktycznego, kierując się obowiązującymi przepisami prawa, treścią statutu funduszu, postanowieniami umowy oraz interesem uczestników funduszu. Komisja odniosła się do poszczególnych obowiązków depozytariuszy z zakresu kontroli i nadzoru, a także obowiązków towarzystwa w zakresie współpracy z depozytariuszem w trakcie dokonywania przez niego czynności kontrolnych. Co istotne, jednocześnie depozytariusz będąc obowiązany działać niezależnie od towarzystwa nie powinien
uzależniać właściwego wykonywania swoich obowiązków od wykonywania obowiązków przez towarzystwo i możliwości współdziałania z towarzystwem.
